Émile Wéry (1868-1935) studiował w Académie Julian. Przyjaźnił się z fowistą, H. Matissem, zajmowali dwie sąsiednie pracownie na Montparnasse w Paryżu. W 1896 roku odbyli razem podróż do Bretanii. Stąd wzięło się zamiłowanie Wéry’ego do realistycznych przedstawień codzienności tego regionu. Zajmował się także dekoracyjnym malarstwem ściennym, jednak najlepiej nagradzane były jego obrazy bretońskie.
Opis obrazu:
Na pierwszym planie obraz ukazuje matkę, w tradycyjnym, bretońskim, ciemnym stroju, z czepkiem na głowie, trzymającą dziecko na rękach. W tle powracają z połowu rybacy, a tytuł obrazu podpowiada, że był to wyjątkowo niebezpieczny dzień. Matka wpatruje się w dziecko ze spokojem, ale na jej twarzy odczytać można także troskę, zmęczenie, a nawet rezygnację. Być może długo już czeka na męża, który powinien powrócić z połowu. Obraz „Wieczór po burzy” warto skonfrontować ze znajdującym się analogicznie, po drugiej stronie przejścia do następnej Sali, obrazem „Matka” Jules’a Adlera
Porównywane obrazy autorstwa dwóch różnych przedstawicieli „Czarnej Bandy” w Galerii rogalińskiej znajdują się w jednej sali, powieszono je nawet na tej samej ścianie. Obydwa przedstawiają postać matki trzymającej dziecko, jednak w ujęciu bardzo ze sobą kontrastującym. Płótna zostały wysoko ocenione przez krytyków i wytypowane do retrospektywnej Wystawy Powszechnej w Paryżu w 1900 r.
Jules Adler był malarzem realistycznym. Poza przedstawieniami Bretanii, ukazywał reporterskie wręcz relacje z życia codziennego klasy robotniczej i migawki scen z francuskich ulic. Kompozycja obrazu zatytułowanego „Matka” przywołuje na myśl fotograficzny kadr. Wydaje się być przypadkowym ujęciem chwili z toczącej się w przestrzeni miasta akcji. Tytułowa matka z dzieckiem na ręku i pokaźnym pakunkiem szybkim krokiem przemierza ulicę. Za nią, na drugim planie, stłoczeni w barze mężczyźni popijają absynt. Na płótnie dominuje brunatna, monochromatyczna kolorystyka. Na jej tle wyróżnia się jaśniejsza postać dziecka, jako tego, którego kurz, szarość i pęd miejskiego życia jeszcze nie zdominowały.
Autorowi „Wieczoru po burzy” największą sławę przyniosły naturalistyczne przedstawienia tematów bretońskich. Zamiłowanie to tematyki życia codziennego mieszkańców półwyspu zrodziło się w É.A. Wérym już podczas jednej z podróży do Bretanii w towarzystwie przyjaciela, fowisty Henriego Matisse’a. Na prezentowanym dziś obrazie, na pierwszym planie ukazano matkę z dzieckiem na ręku. Płótno, podobnie jak omawiana „Matka” Adlera, utrzymane jest w ciemnej kolorystyce. Uwagę zwraca wyróżniająca się, jasna twarz kobiety. Spogląda ona na swoje dziecko z przepełnionym niepokojem, zmęczeniem, a może i rezygnacją wyrazem twarzy. Jej melancholijne oblicze współgra z otaczającą ją scenerią: zachmurzone niebo, samotne, stłoczone w porcie łodzie porzucone przez rybaków, wracających już po niebezpiecznych i zapewne nieudanych połowach do domu. Być może matka z nowonarodzonym dzieckiem, gdy tylko ustała burza, wyszła sprawdzić czy i jej mężowi udało się powrócić.
Dwa obrazy, dwie kobiety, dwa światy. Z jednej strony uboga kobieta pracująca, w pośpiechu przemierzająca ulice zatłoczonego miasta, z drugiej – matka pogrążona w melancholii, rutynie, mieszkająca na skraju Bretanii, w biednej wiosce rybackiej nad oceanem. Kontrast dwóch różnych scenerii wzbudza refleksje nad stylem życia, jego miejskim tempem, walką z trudną codziennością i wszechogarniającą wszystko naturą, której sile i zmienności całkowicie podporządkowali się mieszkańcy rybackiej wioski, przyjmując narzucany przez nią porządek.
Tekst: Sylwia Korczak
Literatura:
Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, oprac. M.Gołąb, A.Ławniczakowa, M.P.Michałowski, [katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, listopad 1997-marzec 1998], Poznań 1997, poz. kat.433.
